De aanloop
Het boek “Brain Based Pain Treatment. Behandel chronische pijn via het brein” komt voort uit jarenlange verdieping in de relatie tussen de hersenen en aanhoudende pijn en de lezingen, workshops en in-company trainingen die ik heb gegeven.
Mijn eerste werknotities in een logboek over mijn verdiepingen in dit onderwerp stammen uit 2001. Eerst lag de focus vooral op de toepassing van EMDR bij pijn vanwege de hoopgevende overlap in de hersenen tussen chronische pijn en chronische PTSS. In de periode rond 2000 werden de goede effecten van EMDR bij PTSS duidelijk zichtbaar en ontstond bij mij de hoop dat EMDR ook bij pijn goed effect zou kunnen hebben.
In 2002 vloog ik naar Londen voor een workshop van twee Amerikaanse EMDR-therapeuten, Bob Tinker en Sandra Wilson die ook experimenteerden met EDMR bij pijn. Ik kreeg van hen inzage in hun behandelingen en deelde met hen mijn plannen om EMDR bij pijn te gaan toepassen. Sandra Wilson mailde mij in 2003: “Thank God there are doctors like you willing to try new treatments for patients in pain!”
De pilotstudie naar de toepassing van EMDR bij fantoompijn liep van 2001 t/m 2010 en resulteerde in een internationale publicatie. In 2004 schreef de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro, die EMDR-therapie ontwikkelde, naar mij: “Your work would be the first data-based publication and would make an enormous contribution”. Daarna volgde internationaal nog vele onderzoeken in andere landen en inmiddels heeft de toepassing van EMDR bij pijn de status van “veilig en effectief” bereikt. In 2004 is EMDR ook opgenomen als aanbeveling in de richtlijn chronisch pijnrevalidatie.
Ondertussen bleef ik alles lezen wat er in de onderzoeksliteratuur verscheen over de hersenen en pijn en vooral resultaten van onderzoeken met verbeterde beeldvormende technieken zoals fMRI, CT, real time fMRI, PET, etc. Ik probeerde de resultaten van al die onderzoeken te overzien en begon patronen te herkennen. Ook bleef ik zoek naar “wat kan je er nu mee in de praktijk?”. Dus elke suggestie voor oefeningen, of oefeningen die ik zelf kon destilleren op basis van het onderzoek bleef ik bijhouden. Veel interventies uit de onderzoekswereld zijn voor het dagelijks leven van patiënten niet goed toepasbaar en probeerde er praktisch toepasbare varianten op te maken. Diverse oefeningen die effect hebben op de hersenen zoals de spiegelmethode bestonden al langer, maar werden niet zo in de pijnbehandeling toegepast. Uiteraard zijn er wereldwijd meerdere wetenschappers en behandelaars meer gebruik gaan maken van nieuwe inzichten uit het hersenonderzoek. De NOI-group uit Australië met David Butler en Lorimer Moseley hebben ook fantastische bijdragen geleverd.
Van 2002 t/m heden heb ik talloze workshops, cursussen, in-company trainingen gegeven. Hierbij waren de uitleg over de hersenen bij pijn en de oefeningen op basis van hersenwetenschap en neuroplasticiteit een terugkerend thema. Er werd vaak gevraagd waar hierover meer te lezen was. Daaruit ontstond dit boek. Het bevat dus de uitleg over de hersenen in relatie tot pijn en de oefeningen die gebaseerd zijn op de kennis over ontregelingen in de hersenen bij aanhoudende pijn. Deze oefeningen kunnen worden ingevlochten bij EMDR-behandeling, maar ook toegepast worden bij pijnbehandeling in de pijnrevalidatie en fysiotherapie. Het boek is dus disciplineoverstijgend geworden.